Hoe de juiste plantenkeuze maken?

Het aanbod aan planten in tuincentra is enorm. Hoe maak je de juiste keuze en wat betekenen al die tuintermen die je er aantreft? Je zou plantenboeken kunnen gebruiken, of in plantcatalogi op mooie foto's afgaan om je plantgoed te selecteren.
Ben je wel zeker dat je de juiste plant hebt gekozen? Zelfs voor een echte plantenkenner een hele klus.
Ik geef je hier gedetailleerde uitleg en een handige tool om gratis en snel de ideale planten te vinden voor die specifieke plek die je wil aanplanten.
Bij aankoop van tuinplanten werk je enkel met Latijnse benamingen, die uit minimum 2 delen is opgebouwd. Anders kan je nooit 100% zeker zijn dat je de juiste plant hebt gekozen. Bijvoorbeeld de Klimopplant: Hedera helix.
Wil je gaan inzaaien in plaats van reeds opgekweekte planten te gebruiken? Dat kan natuurlijk ook. Het lokt meer biodiversiteit naar je tuin en het ziet er veel natuurlijker uit, maar succes is minder gegarendeerd. Deze tool is gebaseerd op het gebruik van reeds opgekweekt plantgoed in potjes.
Veel succes met je zoektocht 🍀

Stap 1: het ideale hulpmiddel

Surf naar www.ecoflora.be. Dit is de webshop van een privébedrijf (geen sponsor 😆) waar je fantastisch goed het assortiment aan planten online kan filteren, zodat je enkel nog de planten te zien krijgt die ideaal zijn voor een specifieke plek in je tuin, op terras of zelfs op je balkon. Ik zeg niet dat je al je plantgoed daar moet aankopen. Dat mag natuurlijk ook, maar gebruik het eerder als tool om de Latijnse namen te bekomen van ideale planten voor jouw streekgebonden tuin.

De Vlaamse Overheid heeft zelf ook een alternatief uitgewerkt om het plantenaanbod te filteren, maar die site werkt voorlopig nog iets minder nauwkeurig (laatste update 1aug'24). Je kan hem vinden op ecopedia.be/plantenwijzer. Of specifiek voor het uitkiezen van een klimaatrobuuste boom kan je gemakkelijk filteren op ecopedia.be/bomenwijzer.
Velt.be is een samenwerking van hobbytuinierders die eerder gericht zijn op moestuinieren of tuinieren met een nutriëntrijke bodem. Ook zij hebben een plantenzoek-tool via plantenzoeker.velt.nu.

Maar de filtertool van ecoflora.be blijft naar mijn mening ongeëvenaard binnen Vlaanderen, als je graag met alle eigenschappen van je tuin rekening wil houden. Hoe meer eigenschappen van je standplaats je op voorhand bepaald en in rekening brengt bij je keuze van planten, hoe meer kans op het bekomen van een succesvol groeiende en bloeiende plant.

Stap 2: daar gaan we!

Klik in deze volgorde verder op de webpagina van Ecoflora.be:
>  ASSORTIMENT   
>  PLANTEN 
en scroll vrij ver naar beneden tot je de verschillende filters ziet verschijnen.

 

Stap 3: het instellen en bepalen van de juiste filters

Filter#1 Bodemtype

Selecteer het type bodem dat op de locatie van je toekomstige aanplant van toepassing is. Voor de Kempen is dat ZAND én ZAND/LEEM (=lemig zand).
Tenzij je een kelder uitgraaft zal je in je eigen tuin echter zelden of nooit zichtbaar puur ZAND, LEEM of KLEI aantreffen. In de meeste tuinen zijn deze 3 bodemsoorten gebonden aan enorme hoeveelheid microscopisch organisch materiaal, waardoor je bodem eerder zwart, bruin of grijs zal ogen. Op deze afbeelding kan je terugvinden welke bodem van nature in jouw Vlaamse tuin aanwezig zou moeten zijn.

Noot i.v.m. HUMUS:

  • Wil je een aanplanting doen onder loofbomen waar door bladval veel nutriënten in de vorm van een mulchlaag op de bodem liggen, dan kan je als 3e optie ook humusrijk aanklikken. Tevens ook voor bloemenborders waar je veel compost gaat aanvoeren.
  • Mijn advies voor een biodiverse tuin, meng geen humus/compost onder de bodem bij een bloemenweide of een inheemse bloemenborder. Daar is het net belangrijk dat de bodem nutriëntenarm blijft, toch als je een inheems buffet aan bloemen en planten wil samenstellen voor onze dieren.

Filter#2 Bodemvochtigheid

  • Ligt je tuin op minder dan 100m vogelvlucht van een permanante rivier, kleine stroom of loop (Aa, Nete, Wamp, ...) of ligt je tuin in moeras- of watergevoelig gebied? Dan kan het zijn dat je moet kiezen voor VOCHTIGE bodem.
  • Een NORMALE bodemvochtigheid kies je als je in een 'normale' zomer zonder hittegolf je planten niet extra hoeft water te geven. 
  • Gaan je planten na de eerste hitte al meteen treuren of is je gazon meteen bruin, dan kies je voor DROOG.
  • Heb je een tuin met heel veel fluctuatie qua vochtigheid, dan kan de combinatie van normale+vochtige OF normale+droge bodem ook.

Filter#3 Levensduur

  • Bij het kiezen van EENJARIGE of TWEEJARIGE planten moet je bijna jaarlijks nieuw plant-/zaadgoed aankopen, omdat ze immers niet langer leven. Ze geven in hun eerste bloeiseizoen hun volledige kracht met als doel zaden te produceren voordat die eerste naajaars vorst er is. Deze kruiden met korte levensduur zijn zeer interessant als aanvulling in een bloemenweide of bloemenborder. Ze maken het speels en landelijk, zeker tussen siergrassen.
  • Kies voor gemak, duurzaamheid en budgetvriendelijkheid door te kiezen voor MEERJARIGE planten. Goed om weten, deze geven in het eerste jaar weinig bloei. Ze ontwikkelen zich dan vooral onder de grond, om de eerste winterkoude te kunnen doorstaan. In het 2e voorjaar gaan deze meteen beginnen groeien en bloeien. Geef ze dus even de tijd en alle groeikansen om na 1.5 jaar pas echt tot glorie te komen.

Foto = Digitalis purpurea = 2-jarig

Filter#4 Verspreiding

  • INHEEMS:
    Planten die hier al floreerden voor de eerste nederzetting van de mens. Het DNA van inheemse insecten is vaak afgestemd op het DNA van een inheemse plan. Bijvoorbeeld, zo is de Knautiabij bijna uitgestorven doordat zijn waardplant (de Knautia arvensis plant) in onze regio bijna niet meer voorkomt of de planten die we nog hebben te vroeg gemaaid worden. Deze grote bijensoort is 100% afhankelijk van de aanwezigheid van deze plant in zijn onmiddellijke omgeving. De DNA-puzzel tussen fauna en flora moet voor de bij kloppen. Ze redden het niet met het inbrengen van andere varianten.
  • INGEBURGERD (syn. archeofyten):
    Planten die zich hier een nieuw habitat gevonden hebben doordat de mens ze mee nam tijdens trek- en reistochten, zoals bijvoorbeeld de tamme kastanje. Deze werden oa. door mensen langs paden en wegen geplant, vertrekkende vanuit Zuid-Europa, om onderweg naar het Noorden altijd voedsel te hebben. Zo krijg je immigratie van insecten die hier ingeburgerd geraken doordat ook zij deze wegen met kastanjebomen zijn blijven volgen, van boom naar boom.

Foto = Tamme kastanje

  • UITHEEMS of exoot:
    Planten afkomstig uit een ander deel van onze aarde, die hier van nature niet voorkomen. Meestal krijgen ze hier voet aan wal door menselijk transport over de vele natuurgebieden heen. Bij deze plantengroep is voorzichtigheid, doordacht aankopen en aanplanten gewenst. Als het klimaat op hun nieuwe locatie hen gunstig is, en er geen natuurlijke vijanden (dieren, schimmels, bacteriën, ...) in deze nieuwe regio gevestigd zijn, krijgen deze exoten zo vrijspel om inheemse planten en dieren te verdringen. Japanse duizendknoop en Amerikaanse Vogelkers zijn voorbeelden waar we spreken van een invasieve exoot.

 

Filter#5 Toepassing

(let op, ik raad je af om meerdere toepassingen te combineren tijdens het gebruiken van de filters)

  • BIJEN en VLINDERS:
    Een filter die je alle waardplanten toont die veel stuifmeel en nectar produceren waar insecten sterk door aangetrokken worden. Misschien is deze wel de allerbelangrijkste filter om toe te passen. Trekt je tuin veel van dit type insecten aan, dan kan ik je garanderen dat je als maar vrolijker en enthousiaster zal worden over vertoeven in je eigen tuin. Zeer aan te raden langs paden en terrassen, of om deze prachtige insecten te bewonderen tijdens het drinken van je ochtendkoffie op je zonnige balkon 🌞☕🥐 
    Kortom, jij wordt hier vrolijk van en het stimuleert de biodiversiteit enorm, een WIN-WIN situatie. Voor mijn part de belangrijkste filter voor het aanleggen van eender welke plek in je tuin.
    Veel bijen en vlinders die op bezoek komen trekt meer vogels aan. Die komen zich hier voeden met bv. rupsen die van deze planten komen smullen en er op verpoppen. Dit type planten, waar dieren naar opzoek gaan om hun eitjes of larven te leggen, noemt een drachtplant. 
  • EETBAAR:
    Een ecologische en biodiversrijke vorm van een moestuin is de eetbare siertuin. Met deze filter kan je van groot (boom) tot klein (kruipplant) uitzoeken wat er zoal eetbaar is en tevens een sierwaarde heeft. Deze planten zijn vaak de oorsprong van de groenten en vruchten die we nu massaal kopen in de supermarkt om ons dagdagelijks te voeden. Je zou kunnen zeggen dat het de oerplanten zijn van onze groenten- en vruchtenteelt nu. Een filter die je vooral kan toepassen om voor jezelf aan voedselproductie te doen, maar draagt minder bij aan de biodiversiteit. Vruchten aan struiken en bomen zijn het narjaarsvoedsel van insecten en vogels, niet alles plukken dus!

Filter#6 Locatie

  • ZON ☀️: 
    Bij midzomer staat deze locatie (waar je een plant wil zetten) in de namiddag volledig in het directe zonlicht. Vaak wordt een heel zonnige standplaats afgebeeld als ⚪.
  • HALFSCHADUW 🌤️:
    Van lente tot en met herfst staat deze locatie in de namiddag amper of lichtjes afgeschermd in het directe zonlicht, bijvoorbeeld onder een bladerdek. Wel mag de ochtend- en/of avondzon er fel op schijnen.
  • SCHADUW ☁️:
    Deze locatie staat nooit in direct zonlicht. Ook niet op een plek vlak naast een witte muur waar wel veel direct zonlicht op schijnt. Ook heel veel indirect licht is te fel voor schaduwplanten. Vaak afgebeeld als ⚫.

EXTRA
Filter#7+8+9+... 

  • HOOGTE:
    Door ook de filter 'hoogte' te gebruiken kan je heel goed uitselecteren welke planten interessant zijn om vooraan (lage planten) of achteraan (hoge planten) in je bloemenborder te laten groeien. Hoge planten zet je best in het Noorden van je tuin, zodat ze veel licht vanuit het Zuiden kunnen opvangen. Hou dus rekening met de stand van de zon op de plek die je aanplant.
  • ZUURTEGRAAD:
    Kies altijd voor een neutrale zuurtegraad (=PH), tenzij je wil gaan aanplanten onder coniferen (naaldbomen oa. ) of andere bladhoudende en wintergroene planten. Daar kies je voor een lage PH voorkeur (= zuur).
  • KLEUR:
    Met kleuren spelen heeft niet zo heel veel impact op de natuurwaarde. Misschien wel interessant, vlinders houden van donkerrood en alle tinten paars. Bijen zien geen rood, maar herkennen wel bloemvormen van rode bloemen.
  • Ben je opzoek naar bomen of klimplanten? (onder)Waterplanten of rotsplanten? Ook daar zijn filters voor.

Stap 4: het bestellen/aankopen van je planten

Nu heb je een opsomming van planten waar je mee aan de slag kan en die volledig voldoen aan de vereisten voor een succesvolle aanplant op de plek die je voor ogen had. Kies je planten uit, schrijf ze op een lijstje. Je gebruikt enkel de Latijnse benaming wanneer je met je keuze naar een winkel gaat, om zo foute aankopen te vermijden. Aan de hand van de vrije oppervlakte die je beschikbaar hebt kan je bepalen hoeveel verschillende plantensoorten mogelijk zijn. Minstens 1m² per plantensoort is aangewezen om het gestructureerd te houden. Hoe meer soorten je kiest, hoe meer leven in je border. Bij elke afzonderlijke productpagina kan je terugvinden hoeveel planten je per m² moet neerzetten, of je vraagt het even na bij de leverancier. 
Vind je het moeilijk om in te schatten hoeveel planten je nodig hebt? Teken dan met wit- of zandbakzand lijnen op je bodem waar je een bepaalde plantensoort wenst te zetten. Zo kan je exact uitrekenen hoe groot die plek is, en dus ook hoeveel planten je nodig hebt.

Weet dat de meeste plantencentra of kwekers niet bezig zijn met inheems plantgoed. Dus IK RAAD JE ZEER STERK AAN om je verlanglijstje naar een tuincentra naar keuze door te zenden per e-mail, met de exacte aantallen die je nodig hebt. Dus niet op goed geluk te gaan shoppen. Ze zetten het zelfs gratis voor je klaar en jij hebt minder kans om impulsaankopen te doen (Want OOH wat staat die ene welriekende plant daar toch mooi in bloei. Ik wil hem! 😉)! Vergeet geen bakjes of dozen mee te nemen voor een vlot transport van deze soms fragiele items.

Oohja!!! Belangrijk om weten:

Als je kruidachtigen (= vasteplanten) gaat aanplanten, zet altijd 2 tot 3 keer meer planten per m² dan de aanbevolen hoeveelheid! Of trek jij wel graag elke week ONgewenste KRUIDEN uit je borders? 😉 Hoe sneller je border is dichtgegroeid, hoe sneller je een onderhoudsarme bloemenborder kan bekomen. Voor andere types van aanplanting, zoals struiken, bomen en hagen, volg je best wél de aanbevolen hoeveelheden.

Help onze natuur en koop planten aan met het BIO-logo van de Europese Unie.

Het EU-biologo geeft een coherente visuele identiteit aan biologische producten die in de Europese Unie worden geproduceerd. Het maakt het gemakkelijker voor ons als consument om biologische producten te herkennen en helpt land- en tuinbouwers om hun biologische producten in de hele EU op de markt te brengen. Kies je voor BIO, dan zitten er geen  chemische of synthetische bestrijdingsmiddelen op de plant die o.a. onze bijen en vlinders zouden vergiftigen.

🍀VEEL SUCCES🍀